15 EU-landen sluiten zich aan bij rechtszaak tegen Hongarije
Op de deadline van 6 april 2023 hadden 15 EU-lidstaten en het Europees Parlement hun deelname bevestigd aan de rechtszaak die door de Europese Commissie was aangespannen tegen de ‘anti-LGBTIQ+ propagandawet’ van Hongarije. Met deze ongekende steun werd deze rechtszaak de grootste mensenrechtenzaak in de juridische geschiedenis van de EU.
Na de publicatie van de zaak (zie persbericht) was België het eerste land dat zijn steun aankondigde, al snel gevolgd door Luxemburg en Nederland. In de weken daarna kondigden het Europees Parlement en zes andere lidstaten hun steun aan: Portugal, Denemarken, Oostenrijk, Malta, Spanje en Ierland. Zij werden gevolgd door Zweden, Finland, Slovenië, Griekenland, Frankrijk en Duitsland tijdens de verlenging van de termijn voor het aanvragen van interventie.
Deze historische coalitie van EU-instellingen en lidstaten stuurt een krachtige boodschap aan Viktor Orbán met betrekking tot de verdediging van onze kernwaarden van gelijkheid, inclusie en de rechtsstaat. Zijn door Rusland geïnspireerde beleid tegen de fundamentele mensenrechten van LGBTIQ+-personen zal in de EU niet worden getolereerd. Van Brussel tot Valletta, van Lissabon tot Helsinki, van Den Haag tot Ljubljana, van Dublin tot Athene, Orbán heeft duidelijk te horen gekregen “Genoeg!
Principiële Benelux-lidstaten wijzen de weg
Deze klinkende overwinning voor de bescherming van de mensenrechten van LGBTIQ+ mensen in de EU heeft een verandering van dynamiek in Europa aan het licht gebracht. Vandaag de dag zijn de sterkste bondgenoten van mensenrechtenverdedigers te vinden in de Benelux. België, Luxemburg en Nederland sloten zich binnen 48 uur bij de zaak aan.
Aan de andere kant, de Frans-Duitse motor heeft gesputterd als het ging om het verdedigen van de fundamentele waarden van de EU en de mensenrechten van haar burgers. Frankrijk en Duitsland hebben gewacht tot de allerlaatste uren van de 7 weken die het EU-Hof had toegestaan om hun steun aan de rechtszaak aan te kondigen. Het feit dat de twee oudste en grootste lidstaten van de EU niet het voortouw nemen bij de verdediging van onze meest fundamentele EU-waarden van gelijkheid, inclusie en respect voor de menselijke waardigheid, is een alarmerend signaal voor alle LGBTIQ+-gemeenschappen in Europa.
Dit gebrek aan leiderschap is een bron van zorg. In de eerste plaats omdat het de deelname heeft belemmerd van andere lidstaten, zoals Tsjechië, die verwachtten dat de grootste landen het voortouw zouden nemen. Ten tweede omdat de toewijding van Frankrijk en Duitsland aan de fundamentele waarden van de EU duidelijk en sterk moet zijn in een tijd waarin zogenaamde ‘anti-gender’ en ‘anti-LGBTIQ+’ bewegingen hun hatelijke verhalen in de Unie verspreiden.
Deze dreiging wordt duidelijk aangetoond door de ommekeer in Italië. In 2021 heeft de progressieve Italiaanse regering toegezegd rechtszaken over de rechten van LGBTIQ+-personen te steunen. Twee jaar later heeft de regering van Giorgia Meloni – een sleutelfiguur van de anti-LGBTIQ+ beweging in Europa – geweigerd deze belofte na te komen. Italië is uiteindelijk het enige land dat LGBTIQ+ mensen duidelijk de rug heeft toegekeerd door zich niet bij de rechtszaak aan te sluiten.
“Een meerderheid van de EU-lidstaten heeft genoeg gezegd tegen Viktor Orbán die de anti-LGBTIQ+ ideologie van het Kremlin kopieert. Europa is nog nooit zo eensgezind en vastberaden geweest als het gaat om LGBTIQ+-rechten. Dat is wat Orbán heeft bereikt.”
De val van het ‘roze gordijn
Als Italië de grootste teleurstelling is, dan verdient de deelname van Slovenië aan de rechtszaak het om geprezen te worden als een van de grootste overwinningen. De progressieve coalitie die nu aan de macht is in Ljubljana heeft zich bij de zaak aangesloten, terwijl de vorige conservatieve regering geen toezegging had gedaan om dat in 2021 te doen. De deelname van Slovenië laat zien dat wat het ‘roze gordijn’ wordt genoemd aan het afbrokkelen is.
Dit wordt versterkt door de verklaring van de nieuwe coalitie aan de macht in Tallin om huwelijksgelijkheid in te voeren in Estland. We verwachten dat de Estse regering die zaterdag 8 april wordt gekozen zich in een later stadium ook zal aansluiten bij de rechtszaak[1].
Met Slovenië en Estland als koplopers volgt de verdediging van de fundamentele rechten van LGBTIQ+-personen niet langer een ‘Oost/West-kloof’ zoals Viktor Orbán die graag schetst. Viktor Orbán heeft ervoor gezorgd dat de EU meer en meer verenigd is in de verdediging van de mensenrechten van haar LGBTIQ+ burgers en weerbaarder is tegen de pogingen van het Kremlin om Europa te destabiliseren.
“15 EU-regeringen en het Europees Parlement hebben duidelijk begrepen dat het hatelijke beleid van Viktor Orbán een grote bedreiging vormt voor onze meest fundamentele EU-waarden. Het opbouwen van zo’n sterke coalitie is een groot succes voor de meer dan 13 300 burgers en de tientallen LGBTIQ+ en mensenrechtenorganisaties die Forbidden Colours en Reclaim hebben gesteund in het vragen aan EU-lidstaten om op te staan tegen anti-LGBTIQ+ wetten.”
Volgende stappen: een lange weg naar de definitieve uitspraak
De juridische procedure bij het Europese Hof gaat nu de tweede fase in. De deelnemende lidstaten ontvangen de argumenten van de Europese Commissie en hebben een paar weken de tijd om hun eigen argumenten te geven in een schriftelijke procedure. Op basis van de verzamelde informatie stelt de rechter-rapporteur een voorlopig rapport op. Het EU-hof kan dan in het najaar van 2023 een hoorzitting houden en de advocaat-generaal zal dan advies uitbrengen. Een definitieve uitspraak wordt verwacht in de zomer van 2024.[2]
“Het besluit van de Commissie om artikel 2 van het VEU te presenteren als een op zichzelf staand pleidooi betekent een belangrijke verschuiving in de bescherming van democratie en menselijke waardigheid binnen de lidstaten, in het bijzonder voor de LGTBQI+-gemeenschap. Ik dring er bij alle lidstaten, met name de oprichtende leden, op aan om de weerbaarheid van de EU en hun eigen landen tegen autocratische schokken te versterken door dit pleidooi krachtig te steunen.”
Onze rol in het opbouwen van de zaak
In 2021 was Forbidden Colours de organisatie die de voorbereiding van deze ‘anti-LGBTIQ+ propagandawet’ in de internationale media onthulde. We hebben de Commissie en de lidstaten onmiddellijk opgeroepenom samen te werken tegen deze wet. Sindsdien hebben we onvermoeibaar gewerkt om ervoor te zorgen dat deze wet voor het Hof van Justitie van de EU zou worden gebracht.
In december 2022 waarschuwden we voor het feit dat de Europese Commissie de zaak nog steeds niet had aangespannen, ondanks de aankondiging dit in juli 2022 te zullen doen. We zijn een samenwerking aangegaan met Reclaim en Hátter Society, waarbij we samen naar de hoofdsteden van de EU reizen om het belang voor de lidstaten om zich bij de zaak aan te sluiten onder de aandacht te brengen. Deze inspanningen hebben een juridische impasse aan de kant van de Commissie gedeblokkeerd en de Europese Commissie heeft de zaak uiteindelijk op 19 december 2022 aanhangig gemaakt.
Op 13 februari 2023, de datum waarop de zaak officieel werd gepubliceerd, startte Forbidden Colours een petitie die de steun kreeg van 13 373 bezorgde EU-burgers. Forbidden Colours heeft vervolgens alle EU-ministers van Buitenlandse Zaken gevraagd om mee te doen aan de procedure. In dit proces verzamelden we de steun van tientallen lokale, nationale en Europese LGBTIQ+ en mensenrechten NGO’s.
“We vechten nu al bijna twee jaar tegen de zogenaamde ‘kinderbeschermingswet’ en horen elke dag hoe deze wet jongeren in de steek laat. In het hart van Europa zou je geen LGBTQI-verhalenboek onder de toonbank moeten kopen, en leraren zouden zich geen zorgen moeten maken of ze wel over LGBTQI-onderwerpen mogen praten als hun leerling wordt gepest. We blijven ons inzetten voor een Hongarije dat vrij en veilig is voor iedereen. Om zo’n internationale steun te krijgen van onze Europese familie is geruststellend en geeft ons kracht om te blijven vechten.”
[2] Journalisten kunnen procedurele vragen rechtstreeks stellen aan Esther Martinez, Esther.martinez@reclaiming.eu – of bekijk deze factsheet.
Achtergronddocumenten
